A ka “një shkak” lufta në Ukrainë?

Përgatitja ideologjike e shoqërisë ruse për një konflikt me Ukrainën ka nisur të paktën që nga viti 2014, me propagandën e Kremlinit që e portretizonte Ukrainën si një shtet pro-fashist, neo-nazist. Me një bazë ideologjike të tillë, hapi tjetër ishtë krijimi i një “casus belli” – justifikimi i luftës, në përputhje me imazhin e Ukrainës të prodhuar nga Kremlini.

Kur një shtet ka casus belli, (shkak për të nisur një luftë)?

Karta e Kombeve të bashkuara i ndalon paleve nëshkruese të saj që të angazhohen në luftë përveçse kur:

• lufta është një mjet për tu vetëmbrotjur, ose kur një aleat i cili ka qënë subjekt i një sulmi, në bazë të traktatit të nënshkruar ka kërkuar përfshirjen e tij.
• ose kur Kombet e Bashkuara kanë dhënë aprovimin parimor për një sulm.

Cfarë janë “Sulmet me flamur të rreme”?

Një sulm me flamur të rremë është një veprim i kryer me qëllim maskimin e burimit aktual të përgjegjësisë për nisjen e luftës dhe fajësimit e palës tjetër. Termi “flamur i rremë” filloi në shekullin e 16-të si një shprehje thjesht figurative që do të thotë “një keqinterpretim i qëllimshëm i përkatësisë ose motiveve të dikujt”. Një ndër rastet e “flamurit të rremë” është ai i Incidentit Gleiwitz si pjese e Operacionit Himmler, i cili u përdor nga Nazistet si casus belli për të pushtuar Poloninë në 1939.

Cfarë Rusia pretendon?

Presidenti Vladimir Putin ka proklamuar sulme ushtarake ndaj Ukrainës, “jo me qëllim pushtimin e saj, por për të mbrojtur njerëzit të cilët për tetë vjet janë persekutuar dhe u është bërë genocid nga regjimi i Kievit.” Ai shpreh synimin e tij për të çarmatosur dhe denazifikuar Ukrainën por kurrsesi pushtimin e saj.

A ka inskenuar Rusia “flamuj të rremë”?

Vëzhgues të ndryshëm ndërkombëtar i kanë konsideruar si disinformim cdo pretendim që Rusia ka ngritur në lidhje me sulme teroriste, sulme ndaj civileve, agresion ushtarak ndaj Republikave të vetëshpalluara dhe të shkëputura në lindje të Ukrainës, Donetsk dhe Luhansk. Ata deklarojnë që secili nga episodet, si sulmet me makinë-bombë, sabotazhi për të hedhur në erë një magazine lendësh kimike në territoret separatiste si dhe sulme ndaj civilëve janë konsideruar si “flamuj të rremë”.

A ka Rusia casus belli?

Kjo është një cështje fakti që duhet të provohet, por në pamje të parë, nga vëzhgimet e bëra Rusia nuk ka asnjë shkak për të nisur një luftë ndaj Ukrainës. Nga ana tjetër edhe sikur narrativa rreth “provokimeve” te Ukrainës ndaj Rusisë, të ishte e vërtetë pushtimi faktik i Ukrainës është disproporcional dhe vetë e drejta ndërkombëtare parashikon instrumenta paqësor për zgjidhjen e tyre.

Si ndikuan Republika Popullore e Donetsk dhe Republika Popullore e Luhansk?

Këto dy republika të vetëshpalluara të pavarura si pasojë e një referendumi jo zyrtar të mbajtur në vitin 2014, deklaruan pavarësinë bazuar në parimin e vetëvendosjes, në një konteks aspak të ngjashëm me Kosovën ndaj nuk mund të bëhet asnjë paralelizëm me të. Më 21 Shkurt 2022 këto dy Republika u njohën nga Rusia e cila nënshkroi me to edhe disa marrëveshje përfshirë edhe atë të ndihmës së ndërsjelltë, duke e njohur njera-tjerën si aleatë. Një pretekst më shumë për të nisur luftën ndaj Ukrainës. 

A ka të drejtë Rusia të sulmojë ushtarakisht Ukrainën?

Për këtë nuk mjafton vetëm Casus Belli, por duhet që lufta të jetë mjeti i fundit, pavarësisht se është shpallur nga një autoritet legjitim sic është Presidenti Putin ajo duhet të ketë qëllime të drejta, të ketë shanse të arsyeshme për sukses dhe mjetet të jenë në proporcion me qëllimin që synohet të arrihet. Referuar opinionit ndërkombëtar, përvec faktit që është shpallur nga Presidenti rus Vladimir Putin, kjo luftë nuk plotëson asnjë nga këto kritere.

A mund të ndiqet penalisht Presidenti Putin për krime lufte?

Në fakt çdo shtet ka juridiksion për të hetuar dhe gjykuar krimet e luftës. Por kush do të merrte guximin të arrestonte Presidentin Vladimir Putin dhe të rrezikonte të hynte në luftë me superfuqinë ushtarake nr. 2 në planet. Nuk duhet anashkaluar fakti që Rusia është tërhequr nga Marrëveshja për Gjykatën Penale Ndërkombëtare (ICC) në vitin 2016. Kjo i pret rrugen cdo insitucioni ndërkombëtar.